Lektura tej ksi\u0105\u017cki pozwoli przenie\u015b\u0107 si\u0119 w czasy Powstania Styczniowego, ale i pozna\u0107 dziewi\u0119tnastowieczne polskie obyczaje oraz pi\u0119kno przyrody. W sobot\u0119 9 wrze\u015bnia 2023 roku w ca\u0142ym kraju odb\u0119dzie si\u0119 akcja pod has\u0142em „Narodowe Czytanie”, w trakcie kt\u00f3rej wszyscy uczestnicy b\u0119d\u0105 zag\u0142\u0119bia\u0107 si\u0119 w karty powie\u015bci „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.<\/strong><\/p>\n\n\n\n O tegorocznej edycji tego wydarzenia oraz o tej pozytywistycznej lekturze opowiedzia\u0142 Radiu Nowa Kultura Rafa\u0142 Wi\u015bniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury.<\/p>\n\n\n\n – „Narodowe Czytanie” to pi\u0119kna akcja zapocz\u0105tkowana przez Kancelari\u0119 Prezydenta Bronis\u0142awa Komorowskiego a jest kontynuowana przez Kancelari\u0119 Prezydenta Andrzeja Dudy. To dwunasta ods\u0142ona czytania kanon\u00f3w polskiej literatury. Zacz\u0119li\u015bmy od „Pana Tadeusza” a obecnie w tym roku lektur\u0105 jest „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Akurat w przypadku tych dw\u00f3ch pozycji bym powiedzia\u0142, \u017ce jest pewna \u0142\u0105czno\u015b\u0107, bo krytycy uznawali, \u017ce powie\u015b\u0107 „Nad Niemnem” ma podobne walory jak dzie\u0142o Adama Mickiewicza, wi\u0119c jest warta zauwa\u017cenia. W tym roku obchodzimy sto sze\u015b\u0107dziesi\u0105t\u0105 rocznic\u0119 wybuchu Powstania Styczniowego, a w\u0105tek tego zrywu jest silnie zaakcentowany w powie\u015bci Orzeszkowej. Chocia\u017c jest to powie\u015b\u0107 wielowymiarowa i ka\u017cdy znajdzie w niej co\u015b dla siebie. Jest w\u0105tek afektywny, mi\u0142o\u015b\u0107, kt\u00f3ra zwyci\u0119\u017ca czas i przestrze\u0144. Jest praca u podstaw czyli koncepcja pozytywistyczna, kt\u00f3ra po romantyzmie by\u0142a tak kluczowa. Ale w tym dziele odnajdujemy i romantyzm i pozytywizm, kt\u00f3re si\u0119 wzajemnie przeplataj\u0105. Jest r\u00f3wnie\u017c w\u0105tek spo\u0142eczno-ekonomiczny, w szczeg\u00f3lno\u015bci konflikt, kt\u00f3ry narasta\u0142 mi\u0119dzy szlacht\u0105, wi\u0119c to jest element wa\u017cny do zaakcentowania. I oczywi\u015bcie opisy etnograficzne, kt\u00f3rym Orzeszkowa po\u015bwi\u0119ci\u0142a bardzo du\u017co czasu, by\u0142a w tym zaanga\u017cowana. Ta perspektywa, w szczeg\u00f3lno\u015bci opisy natury, opisy wioski i \u017cycia ludzi by\u0142y bardzo istotne i kluczowe. To powie\u015b\u0107 o charakterze uniwersalistycznym w kontek\u015bcie wydarze\u0144, kt\u00f3re dziej\u0105 si\u0119 obecnie na Ukrainie – wi\u0119c wcze\u015bniej rola cara a obecnie rola w\u0142adcy w Federacji Rosyjskiej, kt\u00f3ra w spos\u00f3b bezpardonowy prowadzi wojn\u0119 na ukrai\u0144skich terenach. I tradycje romantyczne, i pozytywistyczne, dba\u0142o\u015b\u0107 o realizm, amatorskie zainteresowania studiami etnograficznymi Orzeszkowej, etos pracy u podstaw, konflikt klasowy, i mi\u0142o\u015b\u0107 Justyny i Jana – wszystko to odnajdujemy w tej pozycji. Ta powie\u015b\u0107 troch\u0119 odpowiada wsp\u00f3\u0142czesno\u015bci i jest remedium na kultur\u0119 bombarduj\u0105cych szybkich informacji, dlatego \u017ce te d\u0142ugie, „g\u0119ste”, soczyste opisy, kt\u00f3re mo\u017cemy odczytywa\u0107 dla niekt\u00f3rych b\u0119d\u0105 swoistym wyzwanie, ale smakosze odnajd\u0105 to, co „w naturze najlepsze”. Je\u017celi kto\u015b kocha faun\u0119 i flor\u0119 i nie chce „fejsbukowo” ratowa\u0107 puszczy amazo\u0144skiej, a chce si\u0119 po prostu przenie\u015b\u0107 do pewnych „g\u0119stych” opis\u00f3w, to powinien si\u0119gn\u0105\u0107 do Elizy Orzeszkowej<\/em> – przyzna\u0142 dyrektor NCK.<\/p>\n\n\n\n Szczeg\u00f3ln\u0105 opraw\u0119 b\u0119dzie mia\u0142o centralne wydarzenie „Narodowego Czytania” powie\u015bci „Nad Niemnem”.<\/p>\n\n\n\n – Spotykamy si\u0119 w warszawskim Ogrodzie Saskim w sobot\u0119 9 wrze\u015bnia o godzinie 11.00, bo tam odb\u0119dzie si\u0119 centralne wydarzenie. Wybitni polscy aktorzy i r\u00f3wnie\u017c arty\u015bci, bo jest to „okraszone” muzyk\u0105, b\u0119d\u0105 prezentowali fragmenty tej\u017ce powie\u015bci. Wszystko zaczyna si\u0119 o godzinie 11.00 i w kilku cz\u0119\u015bciach trwa do godziny 16.00. Osoby, kt\u00f3re nie mog\u0105 – z przyczyn obiektywnych – pojawi\u0107 si\u0119 w Ogrodzie Saskim, mog\u0105 korzysta\u0107 z transmisji, kt\u00f3ra b\u0119dzie na stronach medi\u00f3w spo\u0142eczno\u015bciowych Narodowego Centrum Kultury i Kancelarii Prezydenta. Ale co wa\u017cne, niezale\u017cnie gdzie jeste\u015bmy – czy jeste\u015bmy w Warszawie, czy jeste\u015bmy pod Warszaw\u0105, czy jeste\u015bmy na wschodzie, na zachodzie, na p\u00f3\u0142nocy i na po\u0142udniu – wszyscy mo\u017cemy czyta\u0107 Orzeszkow\u0105. Prywatnie i publicznie, w g\u00f3rach, na szlakach, na statkach, w kosmosie – mam nadziej\u0119, \u017ce r\u00f3wnie\u017c tam znajd\u0105 si\u0119 osoby, kt\u00f3re b\u0119d\u0105 czyta\u0142y powie\u015b\u0107 „Nad Niemnem”. Bo czytanie nas wzbogaca, bo czytanie ma tylko dobre strony – tak m\u00f3wimy w Narodowym Centrum Kultury – i nie tylko my <\/em>– zako\u0144czy\u0142 Rafa\u0142 Wi\u015bniewski.<\/p>\n\n\n\n W centralnym wydarzeniu tegorocznego „Narodowego Czytania” w Ogrodzie Saskim w Warszawie udzia\u0142 wezm\u0105 prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda wraz z ma\u0142\u017conk\u0105 Agat\u0105 Kornhauser-Dud\u0105.<\/p>\n\n\n\n